KULLANIM

gzip [ -acdfhlLnNrtvV19 ] [ -S sonek ] [ isim ... ]
gunzip [ -acfhlLnNrtvV ] [ -S sonek ] [ isim ... ]
gzcat [ -fhLV ] [ isim ... ]

AÇIKLAMA

gzip, isim ile belirtilen dosyanın boyutunu Lempel-Ziv Kodlamasını (LZ77) kullanarak küçültür. Mümkün olan bütün dosyaların isimlerinin sonuna .gz soneki getirilir ama dosyaların sahiplik, erişim ve düzenlenme zamanları korunur (VMS için öntanımlı uzantı -gz, MSDOS, OS/2 FAT, Windows NT FAT ve Atari için z dir). Şayet herhangi bir dosya ismi belirtilmemişse veya dosya ismi olarak "-" belirtilmişse, standart girdi sıkıştırılır ve standart çıktıya gönderilir. Sembolik bağlar, özellikle göz ardı edilir.

Şayet sıkıştırılmış dosya ismi, içinde bulunduğu dosya sistemi için çok uzun ise, gzip bu ismi kısaltır. gzip, 3 karakterden uzun dosya ismi bölümlerini kısaltmaya çalışır (noktalar ile sınırlanmış bölümler). Şayet isim sadece küçük bölümler içeriyorsa, uzun kısımlar kısaltılır. Örneğin; dosya isimleri 14 karakter ile sınırlandırılmış ise, gzip.msdos.exe, gzi.msd.exe.gz şeklinde sıkıştırılır. Dosya isimleri için sınırlandırma olmayan dosya sistemlerinde isimler kısaltılmaz.

Öntanımlı olarak, gzip orijinal dosya ismini ve zaman etiketlerini sıkıştırılmış dosyada da korur. Bu değerler -N seçeneği ile birlikte sıkıştırılmış dosyayı açarken kullanılır. Bu yöntem, kısaltılmış dosya isimleri olması durumunda veya bir dosya transferi sonrası zaman etiketleri korunmamışsa oldukça faydalı olur.

Sıkıştırılmış dosyalar, gzip -g, gunzip veya gzcat kullanılarak orijinal durumlarına dönüştürülebilir. Şayet sıkıştırılmış dosya içinde saklanan orijinal dosya ismi, yeni dosya sistemi için geçerli değilse, orijinal isimden yeni bir isim uydurulur.

gunzip, .gz, -gz, .z, -z, _z veya .Z ile biten dosyaların ve doğru sihirli sayı ile başlayan dosyaların isminin bulunduğu listeyi kendi komut satırına alır ve uzantıları atılmış halde orijinal durumlarına dönüştürür. gunzip ayrıca bazı özel uzantıları da tanır: .tgz ve taz (.tar.gz ve .tar.Z nin kısaltmaları olarak). Sıkıştırma işlemi sırasında, dosya isminin kısaltılmasının gerekli olması durumunda, gzip .tar uzantısı yerine .tgz kullanır.

gunzip; gzip, zip, compress, compress -H veya pack ile sıkıştırılmış paketleri açabilir. Girdi biçiminin tespiti otomatik olarak yapılır. İlk iki biçim için, gunzip bir 32 bitlik CRC sınaması yapar. pack için, sıkıştırılmamış uzunluğu kontrol eder. Standart uncompress biçimi uyum sınamalarına izin verecek şekilde tasarlanmamıştır. Bununla birlikte, gunzip bazen bozuk bir .Z dosyasını tespit edebilir. Bir .Z dosyasını açarken bir hata alırsanız, standart uncompress komutunun uyarmadığını görüp de, .Z dosyasının sağlam olduğunu düşünmeyin. Bunun anlamı, standart uncompress, girdiyi kontrol etmez ve çıktı olarak çöp yığını üretebilir. SCO sıkıştırmasının -H biçimi (lzh sıkıştırma yöntemi) bir CRC ihtiva etmez ama bazı tutarlılık denetimlerine izin verir.

zip ile sıkıştırılmış dosyalar, sadece 'deflation' yöntemi ile sıkıştırılmış tek bir üyeye sahip oldukları durumlarda, gzip ile açılabilirler. Bu özellik, sadece tar.zip dosyalarının tar.gz biçimine dönüştürülebilmesi amacı ile tasarlanmıştır. İçinde pek çok dosya bulunan zip dosyalarını gunzip ile açmak yerine unzip ile açın.

gzcat, gunzip -c ile aynıdır. (gzcat'in gzip ailesi ile gelen komutunun asıl ismi zcat dır. zcat ise aslında compress ailesine aittir. Bu bakımdan, compress kurulu sistemlerde komut, gzcat şeklinde bulunabilir.) gzcat, ya komut satırındaki dosya listesini ya da standart girdideki dosyaları açar ve açılmış veriyi standart çıktıya yazar. gzcat, sonu .gz ile bitsin ya da bitmesin, doğru sihirli numaraya sahip dosyaları açar.

gzip, zip ve PKZIP'de kullanılan Lempel-Ziv algoritmasını kullanır. Elde edilen sıkıştırma, dosyanın boyutuna ve genel altdizgelerin dağılımına bağlıdır. (*Ç.N.: gzip ingilizce metinler için iyi sonuç verir. Türkçe metinlerin sıkıştırılmasında bzip2 bariz şekilde daha iyi sıkıştırır.) Sıkıştırma, LZW (compress'de kullanılan), Huffman kodu (pack'de kullanılan) veya compact'daki uyarlanmış Huffman kodu ile yapılandan daha iyi sonuç verir.

Sıkıştırma işlemi, sıkıştırılmış dosya orjinalinden büyük olsa bile, gerçekleştirilir. Bu durum için en kötü senaryo: gzip dosya başlığı için fazladan bir kaç bayt, her 32K blok için 5 bayt veya büyük dosyalar için %0.015 oranında boyut artışıdır. Gerçekte kullanılan disk bloklarının sayısı asla artmaz. gzip, sıkıştırma veya açma işlemi esnasında, dosya iyeliklerini, kiplerini ve zaman etiketlerini korur.
      

SEÇENEKLER

-a, --ascii

Ascii metin kipi: satır sonlarını yerel ayarlara göre dönüştürür. Bu seçenek, sadece Unix dışı birkaç sistemde desteklenir. Örneğin MSDOS'da sıkıştırma esnasında CRLF'ler LF'ye çevrilir ve açma işleminde LF'ler CRLF'ye dönüştürülür.

-c, --stdout, --to-stdout

Standart çıktıya yazar, orjinal dosyaları değiştirmeden muhafaza eder. Şayet çeşitli girdi dosyaları mevcut ise, çıktı, sıkıştırılmış bağımsız olarak sıkıştırılmış üyelerden oluşur. Daha iyi sıkıştırma elde etmek için, bütün girdi dosyalarını sıkıştırma işleminden önce birleştirin.

-d, --decompress, --uncompress

Sıkıştırılmış dosyayı açar.

-f, --force

Dosyanın çoklu bağlara sahip olduğu durumlarda veya benzer dosyanın sistemde var olması durumunda ya da sıkıştırılmış verinin bir terminalden okunması/yazılması durumunda bile sıkıştırma/açma işleminin yapılmasını sağlar. Şayet girdi bilgisi gzip tarafından tanınmayan bir biçimde ise ve ayrıca --stdout seçeneği belirtilmişse, girdi dosyasını hiç değiştirmeden standart çıktıya kopyalar: gzcat'in, cat gibi davranmasına izin verir. Şayet -f verilmemiş ve gzip artalanda çalışmıyorsa, varolan dosyanın üzerine yazılıp yazılmayacağını kullanıcıya sorar.

-h, --help

Yardım konularını görüntüler ve çıkar.

-l, --list

Sıkıştırılmış her bir dosya için aşağıdaki bölümleri listeler:

compressed size:   sıkıştırılmış dosyanın boyu
uncompressed size: sıkıştırılmamış dosyanın boyu
ratio:             sıkıştırma oranı (bilinmiyorsa 0.0%)
uncompressed_name: sıkıştırılmamış dosyanın ismi

Açılmış boyut, .Z dosyaları gibi gzip biçiminde olmayan sıkıştırılmış dosyalar için -1 olarak verilir. Bu tür bir dosyanın açılmış boyutunu bulmak için şunu kullanabilirsiniz:

zcat file.Z | wc -c

--verbose seçeneği ile birlikte kullanılırsa, aşağıdaki bölümler de gösterilir:

method:      sıkıştırma yöntemi
crc:         sıkıştırılmamış verinin 32 bitlik CRC'si
date & time: sıkıştırılmamış dosya için tarih damgası

Desteklenen sıkıştırma yöntemleri: deflate, compress, lzh (SCO compress -H) ve pack'dir. gzip biçiminde olmayan bir dosya için crc, ffffffff şeklinde belirtilir.

--name seçeneği ile sıkıştırılmış dosya içinde eğer varsa, sıkıştırılmamış dosya ismi, tarih ve zaman saklanır.

--verbose seçeneği ile ayrıca, bilinmeyen boyutlar olmadıkça bütün dosyalar için toplam boyut ve sıkıştırma oranı görüntülenir. --quiet seçeneği ile, başlık ve toplam satırları görüntülenmez.

-L, --license

gzip lisansını görüntüler ve çıkar.

-n, --no-name

Sıkıştırırken, orjinal dosya adını ve tarih damgasını kaydetmez. (İsmin kırpılması gerektiğinde, orjinal isim her zaman kaydedilir.) Açarken, orjinal ismi (sadece sıkıştırma sonekini kaldırır) ve orjinal tarih damgasını eski haline getirmez (sıkıştırılmış dosyadan kopyalar). Bu seçenek açma işlemi için öntanımlıdır.

-N, --name

Sıkıştırırken dosya adını ve zaman damgasını kaydeder; bu seçenek sıkıştırma için öntanımlıdır. Açarken, varsa, orjinal dosya adı ve zaman damgasını eski haline getirir. Dosya ismi için sınırlama uygulayan sistemler veya bir dosya aktarımı sonucu zaman damgasının kaybolduğu durumlar için oldukça kullanışlı bir seçenektir.

-q, --quiet

Bütün uyarılar engellenir.

-r, --recursive

Dizinin alt dizinlerini de ardışık olarak dolaşır. Şayet komut satırından belirtilen bir dosya ismi bir dizin ise, gzip bu dizinin içine girer ve orada bulunan bütün dosyaları sıkıştır (veya gunzip'in kullanıldığı durumlara açar).

-S .sonek, --suffix .sonek

 .gz soneki yerine .sonek sonekini kullanır. Herhangi bir sonek belirtilebilir. Dosyaları başka bir sisteme taşımak gibi bir niyetiniz varsa, karışıklığa sebep olmamak adına, .z ve .gz dışınaki soneklerden kaçının. Sonek bulunmadığı durumlarda, gunzip bütün dosyaları soneksiz açmaya kalkar:

gunzip -S "" *       (MSDOS için *.*)

gzip'in eski sürümleri .z sonekini kullanmaktaydı ama pack(1) ile bir karışıklığa sebebiyet vermemek için bundan vazgeçildi.

-t, --test

Sıkıştırılmış dosyanın bütünlüğünü sınar.

-v, --verbose

Ayrıntı kipi. Sıkıştırılan veya açılan her bir dosya için isim ve sıkıştırma oranını gösterir.

-V, --version

Sürüm numarasını ve derleme seçeneklerini gösterir ve çıkar.

-#, --fast, --best

Sıkıştırma hızını ayarlamayı sağlar. -1 ile -9 arasında değişen değerler alır. -1 (--fast) ile en hızlı yöntemle en az sıkıştırma, -9 (--best) ile en yavaş yöntemle en yüksek sıkıştırma yapılır. Öntanımlı değer -6 dır (hız ve sıkıştırmanın her ikisininde olabildiğince yüksek olduğu durum).

   

GELİŞMİŞ KULLANIM

Çoklu sıkıştırılmış dosyalar birleştirilebilir. Bu durumda, gunzip bütün üyeleri tek seferde açacaktır. Örneğin:

gzip -c dosya1  > foo.gz
gzip -c dosya2 >> foo.gz

Daha sonra bu komut verilirse:

gunzip -c foo

Elde edilen sonuç aşağıdaki komuta eşdeğerdir:

cat dosya1 dosya2

Bir .gz dosyasının bozulması durumunda diğer dosyayı kurtarmak mümkün olabilir (şayet hasarlı üye çıkarılırsa). Bununla birlikte, bütün üyeleri tek seferde sıkıştırarak daha iyi sıkıştırma sağlayabilirsiniz:

cat dosya1 dosya2 | gzip > foo.gz

Bu, aşağıdaki yöntemden daha iyi sıkıştırma sağlar.

gzip -c dosya1 dosya2 > foo.gz

Şayet birleşik dosyaları daha iyi bir sıkıştırma için tekrar sıkıştırmak isterseniz:

gzip -cd eski.gz | gzip > yeni.gz

Şayet sıkıştırılmış bir dosya çeşitli üyeler içeriyorsa, --list seçeneği ile bildirilen açılmış boyut ve CRC raporu sadece son üye için verilir. Diğerlerini kapsamaz. Şayet bütün üyelerin açılmış boyutuna ihtiyacınız varsa:

gzip -cd dosya.gz | wc -c

Çoklu dosyalar ile tek bir arşiv oluşturmak istiyorsanız ve daha sonra bu dosyaları birbirinden bağımsız olarak açılabilmesini istiyorsanız, tar veya zip gibi bir arşivleyici kullanın. GNU tar yazılımı gzip'i başlatmak için -z seçeneğine sahiptir. gzip, tar uygulamasına tamamlayıcı olarak geliştirilmiştir, onun yerini alacak bir uygulama değildir.
   

sh için:   GZIP="-8v --name"; export GZIP
csh için:  setenv GZIP "-8v --name"
MSDOSiçin: set GZIP=-8v --name

YETERSİZLİKLER

Sıkıştırılmış veriyi bir teybe yazarken, genellikle, çıktıyı blok sınırına kadar sıfırlarla doldurmak gerekebilir. Veri okunduğu ve bütün blok gunzip'e açılmak üzere gönderildiği zaman, gunzip sıkıştırılmış verinin ardında fazladan çöplük izi bulur ve öntanımlı olarak bir uyarı verir. Bu iletiyi atlamak için --quiet seçeneğini kullanmanız gerekir. Bu seçenek GZIP ortam değişkeni vasıtası ile ayarlanabilir:

sh için:  GZIP="-q"  tar -xfz --block-compress /dev/rst0
csh için: (setenv GZIP -q; tar -xfz --block-compr /dev/rst0

Yukarıdaki örnekte, gzip, GNU tar uygulaması tarafından, belirtilen -z seçeneği ile çalıştırılır. Teypler üzerinde okuma ve yazma için aynı boyda bloklar ayrılmış olduğundan emin olun (tar'ın -b seçeneği ile). Bu örnek sizin tar uygulamasının GNU sürümünü kullandığınız kabul ederek verilmiştir.
   

zcat dosya.gz | wc -c

TELİF HAKKI

Telif Hakkı © 1998, 1999, 2001 Free Software Foundation, Inc.
Telif Hakkı © 1992, 1993 Jean-loup Gailly

Permission is granted to make and distribute verbatim copies of this manual provided the copyright notice and this permission notice are preserved on all copies.

Permission is granted to copy and distribute modified versions of this manual under the conditions for verbatim copying, provided that the entire resulting derived work is distributed under the terms of a permission notice identical to this one.

Permission is granted to copy and distribute translations of this manual into another language, under the above conditions for modified versions, except that this permission notice may be stated in a translation approved by the Foundation.
   

ÇEVİREN

Yalçın Kolukısa <yalcink01 (at) yahoo.com>, Ocak 2004